బాల కాండ - సర్గ 73
యస్మింస్తు దివసే రాజా
చక్రే గోదానముత్తమమ్ ।
తస్మిం స్తు దివసే శూరో
యుధాజిత్సముపేయివాన్ ॥
1.73.2
పుత్ర: కేకయరాజస్య
సాక్షాద్భరతమాతుల: ।
దృష్ట్వా పృష్ట్వా చ కుశలం
రాజానమిదమబ్రవీత్ ॥
1.73.3
కేకయాధిపతీ రాజా స్నేహాత్
కుశలమబ్రవీత్ ।
యేషాం కుశలకామోఽసి తేషాం
సమ్ప్రత్యనామయమ్ ॥
1.73.4
స్వస్రీయం మమ రాజేన్ద్ర!
ద్రష్టుకామో మహీపతి: ।
తదర్థముపయాతోఽహమయోధ్యాం
రఘునన్దన! ॥
1.73.5-6a
శ్రుత్వా త్వహమయోధ్యాయాం
వివాహార్థం తవాత్మజాన్ ।
మిథిలాముపయాతాంస్తు త్వయా
సహ మహీపతే! ॥
త్వరయాభ్యుపయాతోఽహం
ద్రష్టుకామ స్స్వసుస్సుతమ్ ।
1.73.6b-7a
అథ రాజా దశరథ: ప్రియాతిథిముపస్థితమ్
।
దృష్ట్వా పరమసత్కారై:
పూజార్హం సమపూజయత్ ॥
1.73.7b-8
తతస్తాముషితో రాత్రిం సహ
పుత్రైర్మహాత్మభి: ।
ప్రభాతే పునరుత్థాయ కృత్వా
కర్మాణి కర్మవిత్ ।
ఋషీంస్తదా పురస్కృత్య
యజ్ఞవాటముపాగమత్ ॥
1.73.9-10
యుక్తే ముహూర్తే విజయే
సర్వాభరణభూషితై: ।
భ్రాతృభిస్సహితో రామ:
కృతకౌతుకమంగల: ॥
వసిష్ఠం పురత: కృత్వా
మహర్షీనపరానపి ।
పితుస్సమీపమాశ్రిత్య తస్థౌ
భ్రాతృభిరావృత: ॥
1.73.11
వసిష్ఠో భగవానేత్య
వైదేహమిదమబ్రవీత్ ।
రాజా దశరథో రాజన్
కృతకౌతుకమఙ్గలై: ।
పుత్రైర్నరవర శ్రేష్ఠ
దాతారమభికాఙ్క్షతే ॥
1.73.12b-13a
దాతృప్రతిగ్రహీతృభ్యాం
సర్వార్థా: ప్రభవన్తి హి ।
స్వధర్మం ప్రతిపద్యస్వ
కృత్వా వైవాహ్యముత్తమమ్ ॥
1.73.13b-14a
ఇత్యుక్త: పరమోదారో
వసిష్ఠేన మహాత్మనా ।
ప్రత్యువాచ మహాతేజా వాక్యం
పరమధర్మవిత్ ॥
1.73.14b-15a
కస్స్థిత: ప్రతిహారో మే
కస్యాజ్ఞా సమ్ప్రతీక్ష్యతే ॥
స్వగృహే కో విచారోఽస్తి యథా
రాజ్యమిదం తవ ।
1.73.15b-16a
కృతకౌతుకసర్వస్వా
వేదిమూలముపాగతా: ।
మమ కన్యా మునిశ్రేష్ఠ!
దీప్తా వహ్నేరివార్చిష: ॥
1.73.16b-17a
సజ్జోఽహం
త్వత్ప్రతీక్షోఽస్మి వేద్యామస్యాం ప్రతిష్ఠిత: ।
అవిఘ్నం కురుతాం రాజా
కిమర్థమవలమ్బతే ॥
1.73.17b-18a
తద్వాక్యం జనకేనోక్తం
శ్రుత్వా దశరథస్తదా ।
ప్రవేశయామాస సుతాన్
సర్వానృషిగణానపి ॥
1.73.18b-19
తతో రాజా విదేహానాం
వసిష్ఠమిదమబ్రవీత్ ॥
కారయస్వ ఋషే! సర్వమృషిభి:
సహ ధార్మిక ।
రామస్య లోకరామస్య క్రియాం
వైవాహికీం విభో! ॥
1.73.20-23
తథేత్యుక్త్వా తు జనకం
వసిష్ఠో భగవానృషి: ।
విశ్వామిత్రం పురస్కృత్య
శతానన్దం చ ధార్మికమ్ ॥
ప్రపామధ్యే తు విధివత్వేదిం
కృత్వా మహాతపా: ।
అలఞ్చకార తాం వేదిం
గన్ధపుష్పై స్సమన్తత: ॥
సువర్ణపాలికాభిశ్చ
ఛిద్రకుమ్భైశ్చ సాఙ్కురై: ।
అఙ్కురాఢ్యైశ్శరావైశ్చ
ధూపపాత్రై స్సధూపకై: ॥
శఙ్ఖపాత్రై
స్స్రువైస్స్రుగ్భి: పాత్రైరర్ఘ్యాభిపూరితై: ।
లాజపూర్ణైశ్చ
పాత్రీభిరక్షతైరభిసంస్కృతై: ॥
1.73.24-25a
దర్భైస్సమైస్సమాస్తీర్య
విధివన్మన్త్రపూర్వకమ్ ।
అగ్నిమాదాయ వేద్యాం తు
విధిమన్త్రపురస్కృతమ్ ।
జుహావాగ్నౌ మహాతేజా వసిష్ఠో
భగవానృషి: ॥
1.73.25b-26
తతస్సీతాం సమానీయ
సర్వాభరణభూషితామ్ ।
సమక్షమగ్నే స్సంస్థాప్య
రాఘవాభిముఖే తదా ।
అబ్రవీజ్జనకో రాజా
కౌసల్యానన్దవర్ధనమ్ ॥
1.73.27
ఇయం సీతా మమ సుతా సహధర్మచరీ
తవ ।
ప్రతీచ్ఛ చైనాం భద్రం తే
పాణిం గృహ్ణీష్వ పాణినా ॥
1.73.28
పతివ్రతా మహాభాగా
ఛాయేవానుగతా సదా ।
ఇత్యుక్త్వా
ప్రాక్షిపద్రాజా మన్త్రపూతం జలం తదా ॥
1.73.29
సాధు సాధ్వితి దేవానా
మృషీణాం వదతాం తదా ।
దేవదున్దుభిర్నిర్ఘోష:
పుష్పవర్షో మహానభూత్ ॥
1.73.30
ఏవం దత్త్వా తదా సీతాం
మన్త్రోదకపురస్కృతామ్ ।
అబ్రవీజ్జనకో రాజా
హర్షేణాభిపరిప్లుత: ॥
1.73.31
లక్ష్మణాగచ్ఛ భద్రం తే
ఊర్మిలాముద్యతాం మయా ।
ప్రతీచ్ఛ పాణిం గృహ్ణీష్వ
మాభూత్కాలస్య పర్యయ: ॥
1.73.32
తమేవముక్త్వా జనకో భరతం
చాభ్యభాషత ।
గృహాణ పాణిం మాణ్డవ్యా:
పాణినా రఘునన్దన ॥
1.73.33
శత్రుఘ్నం చాపి ధర్మాత్మా
అబ్రవీజ్జనకేశ్వర: ।
శ్రుతకీర్త్యా మహాబాహో!
పాణిం గృహ్ణీష్వ పాణినా ॥
1.73.34
సర్వే భవన్తస్సౌమ్యాశ్చ
సర్వే సుచరితవ్రతా: ।
పత్నీభిస్సన్తు కాకుత్స్థా
మాభూత్కాలస్య పర్యయ: ॥
1.73.35
జనకస్య వచః శ్రుత్వా పాణీన్
పాణిభిరాస్పృశన్ ।
చత్వారస్తే చతసఽణాం
వసిష్ఠస్య మతే స్థితా: ॥
1.73.3-37a
అగ్నిం ప్రదక్షిణీకృత్య
వేదిం రాజానమేవ చ ।
ఋషీంశ్చైవ
మహాత్మానస్సభార్యా రఘుసత్తమా: ।
యథోక్తేన తదా చక్రుర్వివాహం
విధిపూర్వకమ్ ॥
1.73.37b-38a
కాకుత్స్థైశ్చ గృహీతేషు
లలితేషు చ పాణిషు ।
పుష్పవృష్టిర్మహత్యాసీదన్తరిక్షాత్సుభాస్వరా
॥
1.73.38b-39
దివ్యదున్దుభినిర్ఘోషైర్గీతవాదిత్రనిస్వనై:
॥
ననృతుశ్చాప్సరస్సఙ్ఘా
గన్ధర్వాశ్చ జగు: కలమ్ ।
వివాహే రఘుముఖ్యానాం
తదద్భుతమదృశ్యత ॥
1.73.40
ఈదృశే వర్తమానే తు
తూర్యోద్ఘుష్టనినాదితే ।
త్రిరగ్నిం తే పరిక్రమ్య
ఊహుర్భార్యాం మహౌజస: ॥
1.73.41
అథోపకార్యాం జగ్ముస్తే
సభార్యా రఘునన్దనా: ।
రాజాఽప్యనుయయౌ
పశ్యంత్సర్షిసంఘ స్సబాన్ధవ: ॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే
వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే
బాలకాణ్డే
త్రిసప్తతితమస్సర్గ: